Hububat ihracatı 2024’te 11,9 milyar dolar oldu
Buğday unu, makarna, bitkisel yağlar, bisküvi ile şekerli ve kakaolu eserler başta olmak üzere temel besin eserlerini kapsayan hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri bölümünün 2024 yılı toplam ihracatı 11,9 milyar dolar olarak açıklandı. Toplam hububat ihracatının 13,5 milyon ton olarak gerçekleştiği bu devirde, KG başına ortalama ihracat fiyatları yüzde 3,5 artışla 0,88 dolar oldu. Haziran-Ekim devrinde uygulanan buğday ithalatı yasağına bağlı olarak, ihracatı yüzde 20,9 azalışla 1 milyar 159 milyon dolar olan buğday ununun toplam hububat ihracatı içindeki hissesi yüzde 9,7’e geriledi. 973 milyon dolara ulaşan tatlı bisküvi ve gofret ihracatı yüzde 9,1 artışla kesim genelinde ikinci sırada yer aldı.
Hububat ihracatının 2,1 milyar doları geçtiği Irak, bölümün ihracatında en büyük pazar olurken onu 651,6 milyon dolar ile ABD, 517,5 milyon dolar ile Suriye takip etti. Bu yıl hububat ihracatında yüzde 16,7 artış sağlanan Almanya, dördüncü sıradaki Cezayir’in çabucak gerisinden geldi.
“Buğday ithalat yasağının 2025’te esneyeceğini düşünüyoruz”
Geride kalan yılda hububat bölümünün toplam ihracatını etkileyen en değerli gelişmelerin başında Dahilde Sürece Rejimi kapsamında getirilen buğday ithalatı yasağı olduğunu belirten TİM Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri Sektör Kurulu Lideri Ahmet Tiryakioğlu yılı şu biçimde kıymetlendirdi:
“2002 yılında 1 milyar dolar düzeyindeki ihracatını yıllar içinde 12 milyar dolar düzeyine yükselten, Türkiye’nin toplam ihracatı içindeki yüzde 2,7’lik hissesini günümüzde yüzde 5’in üzerine çıkaran kesimimiz açısından, alışık olduğumuz yüksek performans düzeyinin altında sonuç aldığımız bir yıl oldu. Yaz aylarında katı halde uygulanan, 15 Ekim prestijiyle da yüzde 15 kota ile gevşetilen buğday ithalat yasağı, un ihracatımızı ölçü olarak geri çekti. Yurt içinde kişi başına ortalama 250 KG buğday üretebilen, son 11 yıldır buğday unu ihracatında dünya önderlerini elinde bulunduran bir ülke olarak uyguladığımız kısıtlamalar, global piyasalarda buğdayın daha da ucuzlamasına neden oldu. Yakın devirde Tarım ve Orman Bakanlığımıza bu alandaki talep ve gereksinimleri arz ettik, 2025 yılında esnemenin genişlemesini bekliyoruz. Bu yıl kesimimizin yüzde 7 seviyesinde bir artışla 12,5 milyar doların üzerinde ihracat yaparak, yeni bir rekora imza atacağına inanıyoruz.”
“Rusya-Ukrayna savaşının sonlanması ticaretimizi olumlu etkileyebilir”
Dünya tahıl üretiminin merkezi haline gelen Karadeniz bölgesindeki gelişmelerin Türkiye’nin ziraî ticaretinde çok değerli olduğunu belirten Tiryakioğlu şunları tabir etti:
“ABD’de Lider Trump’ın vazifesi devralmasıyla birlikte Rusya-Ukrayna savaşının daha çabuk sonuca ulaşması ve diplomatik bağlardaki yumuşamaya bağlı olarak besin ticaretinin olumlu etkilenmesi bekleniyor. Dünya hububat ihracatı içinde toplamda yüzde 24 hissesi bulunan bu iki ülke de dış piyasalara açılma istikametinde, geçiş güzergahı olarak iş birliğimize gereksinim duyuyor. Savaşın sonlanmasıyla birlikte Karadeniz ve Azak Denizi’nde bulunan Odessa, Mariupol ve Sivastopol üzere değerli limanlar yine aktif hale gelecektir. Savaş devrinde alternatif rotalara kayan bu bölgedeki eserlerin ticaretinde, gözler yine ülkemize çevrilecektir. Türkiye artan lojistik yatırımları, Orta Doğu ve Afrika ile ticaretteki merkezi pozisyonuyla bölgesel ticarette daha da öne çıkacaktır. AB ve ABD’nin Rusya’ya yönelik yaptırımlarının savaş şartlarına bağlı olarak gevşemeye başladığı durumda, bu ülkedeki talebe en süratli karşılık verenlerden biri olacağımızı düşünüyoruz. Geçtiğimiz yıl Rusya’da başlayan bulgur tanıtım projemiz devam ediyor, bağlantı alanında yaptığımız yatırımların geri dönüşünün yüksek olacağına inanıyoruz”
“Tarımsal üretimimizdeki güzelleşmeler biraz daha belirginleşecek”
Sektörün değer verdiği mevzular ortasında hammaddeye erişim kadar, öz mal ihracatının da bulunduğuna dikkat çeken Tiryakioğlu, ziraî üretimi ve üreticiyi destekleyici uygulamalardan duydukları memnuniyeti ise şu halde tabir etti:
“Tarım ve Orman Bakanlığımızın tarım ve hayvancılığın desteklenmesine yönelik 90 milyar TL’yi aşan direkt takviye ödemesi yaptığı bir yılı geride bırakıyoruz. Tarım eserleri üretici fiyat endeksindeki artışın yıllık yüzde 50’ye yaklaştığı bu periyotta, maliyet artışları ile fiyat istikrarsızlıkları üzere olumsuz şartlara karşı üreticiyi destekleyen bu uygulamaları çok kıymetli buluyoruz. Dayanak ödemelerinin 135 milyar TL’yi bulacağı yeni yılda üretim planlaması sağlanarak, randıman ve kalite artışının sağlandığı şartlarda ziraî üretimimizdeki iyileşmelerin biraz daha belirginleşmeye başladığını görebiliriz. TÜİK bilgilerine nazaran tahıl eserleri üretim ölçüsü 2024 yılında, evvelki yıla nazaran yüzde 7,5 oranında azalarak yaklaşık 39 milyon ton olarak gerçekleşti. Buğday üretimindeki azalma yüzde 5,5 olurken, bu oran arpada yüzde 12’ye, çavdarda yüzde 15,7’e ulaştı. Ekim alanlarındaki artışa ve yağışlardaki iyileşmelere bağlı olarak 2025’in daha yüksek rekolteye sahne olacağını, buğday üretiminde 2024’te yakalayamadığımız 22 milyon ton üretim maksadına bu kez ulaşabileceğimizi varsayım ediyoruz”.
